Mae ein tîm llyfrgelloedd ymroddedig yn Wrecsam wedi cael ei gydnabod â gwobr Tîm Llyfrgell y Flwyddyn Cymru eleni.
Cafodd ei wobrwyo iddynt ar ôl i’r beirniaid gael eu syfrdanu gan ba mor galed maent wedi gweithio i dyfu a hyrwyddo’r Gymraeg a dathlu ein treftadaeth a’n diwylliant lleol yn ein llyfrgelloedd.
Mae Sefydliad Siartredig y Gweithwyr Proffesiynol Llyfrgelloedd a Gwybodaeth (CILIP) wedi bod yn dathlu timau llyfrgelloedd a gwybodaeth ledled Cymru ers 2020. Mae amryw o gategorïau gwobrau i’w cael ac eleni, fe wnaeth ein tîm yn Wrecsam ennill y wobr gyntaf yn y categori “Bywyd Cymreig”.
Cael effaith
Drwy gydol 2025, mae tîm llyfrgelloedd Wrecsam wedi mynd yr ail filltir i ddathlu’r Gymraeg drwy gynnal amrywiaeth o weithgareddau. Un o’r prif ffyrdd y gwnaeth y tîm helpu i gefnogi’r iaith oedd trwy eu cymorth yn ystod yr Eisteddfod a gynhaliwyd yn Wrecsam dros yr haf.
Efallai y bydd ymwelwyr â’r llyfrgell yn cofio’r arddangosfa gyhoeddus a gynhaliwyd ganddynt a oedd yn arddangos coron a chadair yr Eisteddfod Genedlaethol. Rhoddodd hyn gyfle unigryw i’r cyhoedd weld symbolau diriaethol y cystadlaethau.
Fe wnaethant gynnal ymgyrch hyrwyddo awduron Cymraeg drwy gydol y cyfnod cyn yr ŵyl a oedd yn cynnwys enillwyr blaenorol a chyfredol yr Eisteddfod.
Trefnwyd sesiynau amser stori Cymraeg i blant ar safle’r Eisteddfod yn ogystal â’r sesiynau stori ac odli dwyieithog rheolaidd sy’n cael eu cynnal yn y llyfrgell. Roedd hyn yn cynnwys ymweliad gan Magi Ann â’r llyfrgell i’r rhai a oedd yn bresennol.
Cynhaliodd aelodau’r grŵp sgwrsio Cymraeg ar gyfer dechreuwyr, sy’n cael ei gynnal yn y llyfrgell, eu heisteddfod fach eu hunain.
Dathlu’r iaith
Ar draws y sir, cynhaliodd y gwasanaeth llyfrgelloedd lawer o sgyrsiau ag awduron Cymraeg a’u cynnwys yn nigwyddiad poblogaidd Gŵyl Geiriau Wrecsam ym mis Ebrill. Daeth awduron lleol a Chymraeg at ei gilydd i drafod eu gwaith, eu hoff lenyddiaeth a’r angerdd cyffredin dros Wrecsam a Gogledd Cymru.
Datblygodd y llyfrgell eu cenhadaeth i gynyddu siaradwyr Cymraeg ac alinio â strategaeth ‘Cymraeg 2050’ Llywodraeth Cymru drwy wasanaethu fel adnodd hanfodol i ddysgwyr Cymraeg a’r gymuned Gymraeg bresennol.
Cyflawnwyd hyn drwy ddarparu deunyddiau ac adnoddau dysgu ar gyfer pob oedran a mynediad at ddetholiad enfawr o lyfrau Cymraeg.
Mewn partneriaeth â’r Mudiad Meithrin a Menter Iaith Fflint a Wrecsam, roedd y gwasanaethau llyfrgelloedd yn gallu cynnal grwpiau darllen, gweithgareddau a sesiynau sgwrsio fel y gallai pobl integreiddio’r iaith y tu allan i’r system addysg.
Balchder mewn hanes a diwylliant lleol
Cynhaliodd llyfrgell Wrecsam lu o arddangosfeydd a digwyddiadau i ddathlu’r hanes lleol cyfoethog sydd gennym. Ym mis Medi, roedd “Gresfordd: Lleisiau o’r Archif” yn ddigwyddiad a oedd yn arddangos dogfennau nas gwelwyd o’r blaen yn gysylltiedig â Thrychineb Glofa Gresffordd.
Roedd yn nodi 91 mlwyddiant y drasiedi a rhoddodd gyfle teimladwy iawn i ymwelwyr weld eitemau fel llythyrau gan aelodau teulu’r dioddefwyr a deisebau.
Dros ddau ddiwrnod, ymwelodd cannoedd o bobl â’r arddangosfa a gynhaliwyd ar y cyd rhwng Llyfrgell Wrecsam, Yr Archifau Gwladol, Archifau Gogledd Ddwyrain Cymru a Gwasanaeth Archifau Wrecsam.
Cydweithiodd llyfrgell Wrecsam hefyd â Llyfrgell Genedlaethol Cymru i osod “Cornel Clip” yn ein llyfrgell. Mae’n rhoi mynediad i’r cyhoedd i Archif
Ddarlledu Cymru, sy’n dal bron i ganrif o ddeunydd darlledu o gasgliadau BBC Cymru Wales, ITV Cymru Wales, S4C ac Archif Sgrin a Sain Llyfrgell Genedlaethol Cymru.
Anrhydeddu’r mawrion
Roedd Ellis Humphrey Evans yn cael ei adnabod yn broffesiynol fel Hedd Wyn. Roedd yn fardd Cymraeg a laddwyd ar ddiwrnod cyntaf Brwydr Passchendaele yn ystod y Rhyfel Byd Cyntaf.
Mae “A Pack of Five” yn ffilm fer wedi’i seilio ar fywyd Hedd. Ysgrifennwyd a chynhyrchwyd y ffilm a’r sgôr gerddoriaeth gan y Cyfarwyddwr sy’n gymwys ar gyfer BAFTA Cymru, John Parr. Cynhaliwyd dangosiad o’r ffilm yn llyfrgell Wrecsam ac fe’i cyflwynwyd gan John Parr ei hun.
Cyflwynodd nith Hedd Wyn y ffilm hefyd a chymerodd ran mewn sesiwn holi ac ateb gyda John Parr ar ôl y dangosiad.
Ar ôl clywed y newyddion am y wobr, dywedodd y Cynghorydd Beverley Parry-Jones, yr Aelod Arweiniol â chyfrifoldeb dros lyfrgelloedd: “Mae’r tîm yng Ngwasanaeth Llyfrgelloedd Wrecsam bob amser yn gweithio’n galed dros ein cwsmeriaid ac mae cael ein cydnabod am ein cyfraniad at dyfu’r Gymraeg a chadw ein treftadaeth Gymreig yn anhygoel.
“Mae’r tîm bob amser yn dod at ei gilydd, yn enwedig mewn amseroedd heriol, er budd ein cymunedau – gan gynnig gweithgareddau a stoc llyfrgelloedd i gynyddu gwybodaeth a dealltwriaeth o’r Gymraeg a diwylliant Cymru. Eleni mae partneriaethau newydd a llwyddiannus yn cael eu ffurfio a fydd yn parhau am flynyddoedd i ddod. Mae ymroddiad y tîm yn anhygoel – bob amser yn greadigol, yn mynd y tu hwnt i’r hyn a ddisgwylir ganddynt a bob amser yn barod am her.”
Gan adleisio’r teimladau hynny, dywedodd y Cynghorydd Hugh Jones, Hyrwyddwr y Gymraeg: “Mae’r gwaith a wnaed i gynnal a dathlu’r Gymraeg yn ein cymuned gan ein gwasanaethau llyfrgelloedd yn aruthrol. Mae eu hymroddiad i’n hiaith hardd yn edmygus iawn. Diolch i’r gwaith maent yn ei wneud, rydym yn sicrhau bod ein diwylliant a’n treftadaeth yn cael y gydnabyddiaeth mae’n ei haeddu. Hoffwn eu llongyfarch ar dderbyn Gwobr Tîm Llyfrgell y Flwyddyn, sy’n gyflawniad haeddiannol iawn. Hir oes i’w llwyddiannau. Rwy’n diolch yn ddiffuant iddynt am eu hymdrechion diflino”.
