Nid oes gan y chwe deilydd portffolio addysg sydd yn cynrychioli chwe Awdurdod Lleol Gogledd Cymru, eu Prif Swyddogion, y Consortiwm Gwella Ysgolion Rhanbarthol, GwE a Phenaethiaid Uwchradd, unrhyw hyder yn y broses safoni a fabwysiadodd CBAC ac a gytunwyd gan Gymwysterau Cymru yn sgil cyhoeddi canlyniadau Safon Uwch Gyfrannol a Safon Uwch. Nid ydym yn teimlo y bu’r broses yn un deg na chadarn, ac yn enwedig felly i ddysgwyr bregus a fu’n flaenoriaeth gan Lywodraeth Cymru dros y tymor hwn.
Er bod y sefyllfa genedlaethol, ar y cyfan, yn rhoi darlun calonogol o’r canlyniadau, bu anghysondeb ac anghyfartaledd sylweddol yn neilliannau ysgolion ar draws Gogledd Cymru sydd wedi achosi cryn bryder i ddysgwyr unigol, eu rhieni/gofalwyr a staff ysgolion. Gyda’r gor-bwyslais ar ddata hanesyddol, ymddengys bod yr un ysgolion a dysgwyr wedi cael eu cosbi yn yr un modd ag yn 2018 pan gymerodd ysgolion y Gogledd gyngor y Gweinidog i ddisgyblion beidio â sefyll TGAU yn gynnar. Cafodd hynny, maes o law, effaith negyddol ar eu deilliannau mewn rhai pynciau allweddol.
Mae’n amlwg iawn bod y brand Safon Uwch wedi’i amddiffyn ar draul dysgwyr unigol sydd ddim wedi cael y graddau a ragwelwyd ar eu cyfer pan wnaeth y dosbarthiad cenedlaethol gyrraedd lefel ysgol.
Daw’n fwyfwy amlwg bod anghysondeb sylweddol rhwng graddau wedi’u dyfarnu gan CBAC a graddau wedi’u hasesu gan ganolfan. Tystia rai ysgolion bod bron i 70% o’u graddau wedi’u hisraddio, heb unrhyw gyswllt gan y corff arholi na’r rheoleiddiwr. Gwelir y gwahaniaeth hwn wrth gymharu graddau a ddyfarnwyd ar draws pynciau hefyd, a nid yn unig o fewn yr un pynciau. Ymddengys nad oes patrwm cyson o fewn ysgolion, na rhwng ysgolion. O ganlyniad, gwelwyd disgyblion unigol yn cael graddau gan CBAC ble na all ysgolion egluro’r rhesymeg tu cefn i’r dyfarniad.
- Cofrestru -
Rydym yn galw ar i’r Gweinidog Addysg gynnal adolygiad brys ac unioni’r sefyllfa i sicrhau nad yw dysgwyr unigol yn cael cam, a bod y disgyblion iawn yn cael y graddau iawn.
Mae gormod o ddisgyblion yng Nghymru mewn perygl sylweddol o fod dan anfantais a cholli cyfleoedd i ddilyn llwybrau cyflogaeth o’u dewis pan gânt eu cymharu â’u cyfoedion mewn gwledydd eraill yn y DU, yr Alban yn enwedig.
Yn ôl ysgolion, nid oes ganddynt hyder yn y broses apelio bresennol. Addawyd cynnal adolygiad brys, ond efallai y daw hyn yn rhy hwyr i wneud gwahaniaeth i ddysgwyr unigol. Dywed ysgolion hefyd eu bod yn bryderus am les emosiynol y dysgwyr dan sylw, sydd yn eiddigeddus o’u cyfoedion yn yr Alban sydd wedi cael datrysiad sydyn iawn heb roi mwy o straen ar bobl ifanc mewn cyfnod sydd eisoes heb ei debyg.
Mae ysgolion hefyd yn adrodd eu bod yn bryderus iawn am effaith y canlyniadau Uwch Gyfrannol y flwyddyn nesaf ar y Flwyddyn 12 gyfredol, ac yn enwedig os y ceir cynnydd yn achosion o COVID neu gyfnod o glo lleol.
Yn olaf, rydym am fynegi ein pryder dwys a sylweddol y bydd canlyniadau TGAU dydd Iau nesaf yn adlewyrchu yr un sefyllfa a phrosesau, a fydd yn cymhlethu ymhellach yr hyn sydd eisoes yn sefyllfa hynod anodd i’n pobl ifanc a’n proffesiwn.
Nodyn i’r Golygyddion
Enghreifftiau penodol a rannwyd gan benaethiaid ysgolion ar draws y rhanbarth:
- Myfyriwr disglair a’r ysgol wedi rhagfynegi pedair gradd A* iddo yn cael A*/A/A/B yn U2 (ar ôl cael pedair A yn UG yn 2019).
- Dau fyfyriwr yn cael graddau D, wedi’u hasesu gan y ganolfan, yn disgyn i raddau U gan CBAC ac un arall yn gostwng o B i E. Dwy radd C mewn pwnc arall yn mynd i lawr i U.
- Nifer o fyfyrwyr mathemateg mewn un ysgol yn mynd i lawr o ddwy radd.
- Ysgol â record tair blynedd o 20% A*/A mewn un pwnc yn cyflwyno graddau wedi’u hasesu gan y ganolfan yn unol â hyn. Er hynny, yn dilyn safoni, ni ddyfarnwyd A*/A i’r un disgybl.
- Graddau myfyriwr UG fel a ganlyn: Bioleg B, Cemeg A, Ffiseg B. Pan gafwyd y gwir raddau gan CBAC heddiw, roeddent wedi’u hisraddio i Fioleg C, Cemeg C a Ffiseg U.
- Dau fyfyriwr wedi’u hisraddio o C i U mewn un pwnc, er bod yr ysgol yn teimlo bod ganddynt ddigon o dystiolaeth i gefnogi’r graddau wedi’u hasesu gan y ganolfan.
- Ysgol yn rhoi graddau U wedi’u hasesu gan y ganolfan i ddau fyfyriwr oherwydd ansawdd gwael y gwaith a phresenoldeb isel. Proses safoni CBAC yn eu gweld nhw’n codi i raddau C.
- Myfyriwr yn codi mewn un pwnc o A i A* ac un arall yn yr un grŵp yn mynd o C i U.
- Dau fyfyriwr o’r un gallu yn cael gradd B wedi’i hasesu gan y ganolfan mewn Llenyddiaeth Saesneg. Proses safoni CBAC yn gweld un yn cynnal y radd, a’r myfyriwr arall yn disgyn i radd D .
- Enghreifftiau o fyfyrwyr yn cael eu hisraddio o C i U yn ystod safoni ond dim cyswllt gan CBAC yn gofyn am unrhyw dystiolaeth ychwanegol i gefnogi’r graddau wedi’u hasesu gan y ganolfan.
- Un myfyriwr, ar ôl cael A* mewn Bioleg, Cemeg a Ffiseg yn TGAU, a gradd B wedi’i hasesu gan y ganolfan mewn Ffiseg UG, eleni yn cael ei israddio i radd U gan CBAC.
- Un myfyriwr o allu uchel yn cael ei israddio o A* i C mewn un pwnc, ond eto’n aros ar A* mewn pwnc tebyg.
- Amryw o enghreifftiau o ddysgwyr o’r un gallu mewn pwnc yn cael yr un radd wedi’i hasesu gan y ganolfan, ond yn cael o leiaf 2 radd o wahaniaeth rhyngddynt ar ôl safoni gan CBAC.
- 1% o ddysgwyr â’r hawl i brydau ysgol am ddim yn cael graddau is yn sgil safoni, sydd yn uwch na’r rheiny nad ydynt yn gymwys.
