Erthygl gwestai gan Adoption UK
Mae Cymru ar frig gwledydd y DU o ran helpu plant sydd wedi’u mabwysiadu i ddeall rhan gynnar eu bywydau, diolch i flaenoriaeth y llywodraeth o’r gwaith hwn ers 2019.
Mewn mannau eraill yn y DU, mae ymdeimlad plant o sicrwydd a hunaniaeth, a’u lles meddwl hwyrach yn eu harddegau ac oedolaeth, yn cael eu rhoi mewn perygl oherwydd methiant cymorth ‘taith bywyd’, mae ymchwil newydd gan Adoption UK yn datgelu.
I lawer o bobl sydd wedi’u mabwysiadu, mae gan drawma a brofwyd cyn iddynt gael eu mabwysiadu, ynghyd â cholli hunaniaeth sy’n gysylltiedig â chael eu gwahanu oddi wrth eu teulu biolegol, oblygiadau gydol oes. Mae ‘gwaith taith bywyd’ fel y’i gelwir yn golygu helpu plentyn mabwysiedig i ddeall ei hanes ei hun a’r rhesymau pam y cafodd ei fabwysiadu.
- Cofrestru -
Mae arbenigwyr mabwysiadu a seicolegwyr yn cydnabod yn eang bwysigrwydd hanfodol deall eich hanes cynnar, fel rhan o lunio ymdeimlad iach o hunaniaeth. Gall dulliau a ddefnyddir mewn gwaith taith bywyd gynnwys gweithgareddau fel chwarae a chwnsela, a defnyddio deunyddiau fel llyfrau taith bywyd, sy’n esbonio stori gynnar plentyn mewn ffordd sy’n briodol i’w hoedran, a ‘llythyrau bywyd diweddarach’ sy’n cael eu hysgrifennu i blant eu darllen pan fyddant yn hŷn.
Dywedodd 72% o rieni mabwysiadol y DU eu bod yn hapus ag ansawdd y deunyddiau taith bywyd a gawsant, ffigwr sydd prin wedi newid mewn 5 mlynedd. Yng Nghymru, 86% oedd y ffigwr yma – ac mae’n cynrychioli cynnydd o 30% o’i gymharu â 5 mlynedd yn ôl.
Roedd nifer y teuluoedd a oedd yn derbyn deunyddiau taith bywyd yn fuan ar ôl mabwysiadu hefyd yn uwch yng Nghymru, gan roi’r cychwyn gorau i rieni mabwysiadol yng Nghymru wrth gefnogi eu plant.
Dywedodd Ann Bell, Cyfarwyddwr Cymru ar gyfer Adoption UK: “Mae deunyddiau taith bywyd yn ffordd hollbwysig o helpu plant mabwysiedig i ddeall eu cefndir a pham y cawsant eu mabwysiadu. Ochr yn ochr â threfniadau i gynnal cysylltiadau teuluol biolegol, lle mae’n ddiogel gwneud hynny, gall y deunyddiau hyn chwarae rhan hanfodol wrth greu ymdeimlad cliriach o hunaniaeth, a sylfeini cryfion ar gyfer blynyddoedd yr arddegau a bywyd diweddarach.
“Mae gweithredu beiddgar gan lywodraeth Cymru yn dangos bod buddsoddi priodol mewn gwaith taith bywyd yn dwyn ffrwyth. Dylai llywodraethau ledled y DU ddilyn yr un peth yn gyflym.”
Daw’r ffigurau o bumed adroddiad Mabwysiadu Baromedr Mabwysiadu blynyddol y DU, sef yr arolwg mwyaf cynhwysfawr o fabwysiadu yn y DU. Gwnaeth arolwg o bron i 3,000 o deuluoedd mabwysiadol, darpar fabwysiadwyr a phobl fabwysiedig dros 18 oed, y mae 150 ohonynt yn byw yng Nghymru. Mae’r adroddiad yn cynnig darlun cyfoethog o effaith polisi ac arfer mabwysiadu ar fywydau pobl fabwysiedig a mabwysiadwyr ledled y DU.
Dywedodd Cyfarwyddwr NAS, Suzanne Griffiths:
“Mae adroddiad Baromedr AUK unwaith eto yn rhoi darlun cadarnhaol o fabwysiadu yng Nghymru yn ogystal â nodi lle mae angen gwelliant pellach.
“Rydym yn falch o weld Cymru yn arwain y ffordd wrth helpu plant mabwysiedig i ddeall rhan gynnar eu bywydau.
“Mae gwaith taith bywyd yn cefnogi ein ffocws ar ddeall hunaniaeth fel person mabwysiedig, ac mae wedi’i anelu at bawb sy’n ymwneud â mabwysiadu, gan gynnwys gweithwyr cymdeithasol a theuluoedd. Mae’n galonogol iawn clywed bod y mwyafrif helaeth o rieni mabwysiadol yng Nghymru bellach yn hapus ag ansawdd y deunyddiau stori bywyd a gânt, o gymharu â phum mlynedd yn ôl.
“Y llynedd, fe wnaethom gyhoeddi cyflwyno’r Ymrwymiad Cymorth Mabwysiadu, y cyntaf o’i fath yn y DU, gan sicrhau bod mabwysiadwyr yng Nghymru yn cael cymorth yn ystod pob cam o’u taith. Bydd NAS yn parhau i weithio gyda rhieni mabwysiadol, plant a phobl ifanc i sicrhau bod pawb sy’n ymwneud â’r broses fabwysiadu yn cael y cymorth sydd ei angen arnynt.”
Dywedodd Helen Cruthers, Seicotherapydd yn Hyb Seicoleg a Therapi Adoption UK (PATH), sydd wedi gweithio gyda theuluoedd ers 30 mlynedd ac yn arbenigo yn y maes mabwysiadu a maethu am y 15 diwethaf: “Rwy’n gweld â’m llygaid fy hun y gwahaniaeth y mae gwaith stori bywyd yn ei wneud – y daioni sy’n dod o’i wneud yn dda, a’r problemau sy’n deillio o ddiffyg ohono, yn enwedig ym mlynyddoedd yr arddegau ac yn ddiweddarach mewn bywyd.
“Un o’r pethau tristaf yw pan fydd plant nad oes ganddyn nhw esboniad llawn a chlir o’u bywyd cynnar a’u mabwysiadu yn gwneud yr hyn mae plant bregus yn ei wneud yn aml: yn beio eu hunain, neu’n meddwl bod yn rhaid bod rhywbeth o’i le arnyn nhw. Pan feddyliwch yn y termau hynny, gallwch weld pam ei bod mor bwysig esbonio eu bywyd cynnar iddynt, a pham mae’r buddsoddiad y mae Cymru wedi’i wneud yn y maes hwn mor hynod werthfawr.”
Dywedodd Sophia (nid ei henw iawn), rhiant mabwysiadol: “Mabwysiadodd fy ngŵr a minnau siblingiaid hŷn, chwech a phedair oed ar adeg lleoli sydd, fel pob plentyn â phrofiad o ofal, â thaith bywyd unigryw a chymhleth. Gweithiodd eu gweithiwr cymdeithasol yn rhagweithiol gyda ni i baratoi eu llyfrau taith bywyd, gan gynnwys rhannu drafftiau. Roedd hyn yn bwysig iawn i sicrhau ein bod yn teimlo’n gyfforddus yn defnyddio’r deunydd gyda’r plant ac adeiladu ar y naratif wrth iddynt dyfu i fyny.
“Mae’r llyfrau wedi bod o gymorth mawr i ni gael sgyrsiau rheolaidd a gonest fel teulu. Mae’r plant yn dod yn fwy hyderus yn eu hunaniaeth. Yn hollbwysig, rwy’n meddwl bod y deunyddiau, a sut rydym yn eu defnyddio, wedi sefydlu perthnasoedd diogel ac ymddiriedus i siarad yn agored, heb gywilydd.”
Adoption UK yw’r brif elusen ar gyfer pawb y mae eu bywydau’n cynnwys mabwysiadu, gan gynnwys pobl fabwysiedig, mabwysiadwyr a’r gweithwyr proffesiynol sy’n eu cefnogi.
