Ymunwch â'r darganfyddiad ar ein Diwrnod Agored

Mae Diwrnod Agored y mis hwn yn cynnig cyfle i ddarganfod mwy am gloddfa archeolegol gyffrous yn datgelu gweddillion y fila Rufeinig cyntaf erioed i gael ei ddarganfod yng ngogledd-ddwyrain Cymru.

Trefnwch eich apwyntiad brechlyn Covid-19 ar-lein.

Gwahoddir pobl i ddiwrnod agored cloddfa Yr Orsedd am ddim. Drefnir y digwyddiad gan Amgueddfa Wrecsam a Phrifysgol Caer, ddydd Sadwrn Medi 18.

Rhwng 10am a 4pm, gall ymwelwyr weld yr hyn a ddarganfuwyd yn ystod y cloddio ar y safle yn Burton, Rossett, Wrecsam – yn ogystal â’r hyn y mae’n ei ddatgelu am y fila a’r bobl a oedd yn byw yno.

Mae yma rywbeth at ddant y teulu cyfan, beth bynnag eu hoedran. Caiff ymwelwyr gerdded o amgylch y safle, cwrdd ag archeolegwyr a gwylio perfformwyr yn ail-greu golygfeydd o oes y Rhufeiniaid, a bydd amrywiaeth o weithgareddau hwyliog wedi’u hanelu at blant yn arbennig.

Anogir pobl i wneud y mwyaf o’r cyfle i ymuno â’r darganfyddiad gan nad yw’r gloddfa ar agor i’r cyhoedd ar adegau eraill heb ganiatâd.

Mae’r prosiect yn bartneriaeth waith rhwng Amgueddfa Wrecsam a Phrifysgol Caer, ac mae ganddo’r potensial i roi dealltwriaeth newydd inni o ogledd ddwyrain Cymru a gogledd orllewin Lloegr yn Oes y Rhufeiniaid.

Bydd y cloddio’n digwydd am dair wythnos ym mis Medi 2021, wedi dod o hyd i ddeunydd Rhufeinaidd ar y safle, gyda chydweithrediad criw lleol o ddefnyddwyr datgelyddion metel; arweiniodd hynny at archwiliad synhwyro o bell a ddatgelodd dystiolaeth bendant o strwythur wedi’i gladdu o dan y ddaear.

Wrth gerdded o amgylch y caeau daethpwyd o hyd hefyd i arteffactau o rhwng diwedd y ganrif gyntaf a dechrau’r bedwaredd ganrif, sy’n awgrymu y bu rhywun yn byw yno am y rhan helaeth o’r amser y bu’r Rhufeiniaid yn tra-arglwyddiaethu dros Brydain.

Mae darganfod fila yn y fan hon yn awgrymu fod patrwm yr aneddiadau a greodd y Rhufeiniaid yma yn debycach i weddill y Dalaith na’r hyn a dybiwyd o’r blaen. Nod y gwaith cloddio yw ymchwilio’n ddyfnach i hyn, ac ateb y cwestiynau sydd wedi codi yn sgil y darganfyddiad arbennig hwn ynglŷn â naws a dwysedd aneddiadau’r Rhufeiniaid yn y rhanbarth.

Meddai’r Cynghorydd Hugh Jones, Aelod Arweiniol dros Bobl yng Nghyngor Wrecsam ac Aelod lleol ward Yr Orsedd: “Rwyf wedi ymweld â’r safle fy hun, ac rwy’n annog unrhyw un sydd â diddordeb mewn hanes lleol i fanteisio ar y diwrnod agored. Gyda’r gloddfa hon rydym yn llythrennol yn torri tir newydd yn ein dealltwriaeth o fywyd lleol yn ystod y cyfnod Rhufeinig.”

Dywedodd Dr Caroline Pudney, sy’n arwain y prosiect gyda Stephen Grenter o Amgueddfa Wrecsam: “Ymunwch â ni i gael cipolwg ar orffennol Rhufeinig yr ardal a bod yn rhan o’r darganfyddiad rhyfeddol hwn sy’n herio dehongliadau cyfredol o hanes.”

Ychwanegodd Uwch Ddarlithydd mewn Archeoleg ac Arweinydd Rhaglen BA Archeoleg ym Mhrifysgol Caer, Dr Pudney: “Mae darganfyddiadau wedi ymddangos bob dydd ers y dechrau – ar ôl tynnu’r uwchbridd yn unig, fe ddaethon ni o hyd i waliau ac mae’r arteffactau rydyn ni wedi’u datgelu yn cynnwys darn arian , darn o botel wydr a chrochenwaith.

“Rydyn ni’n edrych ymlaen at groesawu pobl i’r safle i weld mwy ar y 18fed.”

I gael mwy o fanylion am y Diwrnod Agored, ac i archebu lle am ddim, ewch i:

https://romanrossett-yrorseddrufeinig.eventbrite.co.uk

Mae’r prosiect wedi derbyn arian gan yr Ymddiriedolaeth Ymchwil Rhufeinaidd a Rhaglen Datblygu Gwledig Llywodraeth Cymru ar gyfer 2014-2020 – Cymunedau Gwledig – sy’n cael ei gyllido gan Gronfa Amaethyddol Ewrop ar gyfer Datblygiad Gwledig a Llywodraeth Cymru.

I gael y wybodaeth ddiweddaraf am y cloddfa, chwiliwch am #YrOrseddRufeinig ac #RomanRossett ar gyfryngau cymdeithasol.