Mae arddangosfa newydd sy’n agor yn Amgueddfa Wrecsam yn seiliedig ar y sialens o ddweud hanes Gogledd Ddwyrain Cymru mewn 100 gwrthrych.
Yr arddangosfa hon yw penllanw prosiect dwy flynedd Cronfa Treftadaeth y Loteri gan Fforwm Treftadaeth Gogledd Ddwyrain Cymru, a sefydlwyd i ddathlu, gwarchod a hyrwyddo treftadaeth gyfoethog ffindiroedd Gogledd Ddwyrain Cymru. Fe ddaeth y Fforwm â grwpiau treftadaeth cymuned o’r ardal gyfan at ei gilydd a gofyn iddynt awgrymu gwrthrychau oedd yn cynrychioli agwedd ar ein hanes lleol. Wrth i’r awgrymiadau lifo i mewn fe ddechreuodd y gwaith o ganfod yr eitemau a sicrhau eu bod ar gael i’w gweld yn yr arddangosfa unigryw hon.
Miloedd o flynyddoedd o hanes”
Mae’r 100 terfynol yn cynrychioli miloedd o flynyddoedd o hanes o’r olion cyntaf o fywyd dynol hyd at dechnoleg yr unfed ganrif ar hugain. Mae’r arddangosfa yn rhannu’n chwe adran:
- Trigolion Cynnar
- Cestyll a Gwrthdaro
- Dyfeisiadau Diwydiannol
- Teithio a Thrafnidiaeth
- Crefydd a Diwylliant
- Bywyd Bob Dydd
Mae yma gasgliad eclectig o bethau yn dangos amrediad o asgwrn gên ceffyl cynhanesyddol o Ogof y Gop, pennau saethau o Gastell Dinbych, cwrwgl Afon Dyfrdwy, het ysmygu’r bardd John ‘Ceiriog’ Hughes, ‘manilla’ copr o Ddyffryn Maesglas i asen awyren Airbus o’r oes hon.
- Cofrestru -
Mae myfyrwyr o Adran Diwydiannau Creadigol Prifysgol Glyndŵr wedi cyfrannu drwy greu darnau sain sy’n gysylltiedig â rhai o’r gwrthrychau.
“Ardal gyfoethog o ran treftadaeth a diwylliant”
Eglurodd Pennaeth CDL Cymru, Richard Bellamy, y rheswm pam fod y prosiect yma’n ddigon pwysig i gael Grant: “Mae Gogledd Ddwyrain Cymru yn ardal gyfoethog o ran treftadaeth a diwylliant. Nid yw’r prosiect uchelgeisiol yma’n ymwneud â diogelu casgliadau yn unig, mae hefyd yn golygu eu bod yn ystyrlon ac yn hygyrch i bobl heddiw. Gyda chymorth chwaraewyr y loteri genedlaethol, bydd yr arddangosfa newydd gyffrous hon yn rhoi cyfle i bobl ddysgu, mwynhau a chael eu trochi yn eu treftadaeth unigryw y gallant fod yn hynod o falch ohonyn nhw.”
“Gynrychiolaeth hynod amryfal o orffennol yr ardal”
Dywedodd Dr Shaun Evans, Cadeirydd y Fforwm, “Dewiswyd y can gwrthrych a’u rhoi mewn grwpiau i ddarlunio themâu sy’n gwau eu ffordd drwy hanes y fro. Mae’r canlyniad yn gynrychiolaeth hynod amryfal o orffennol yr ardal, yn ymestyn dros ganrifoedd ac yn cynnwys eitemau o bob rhan o Ogledd Ddwyrain Cymru. Gwahoddwn drigolion yr ardal i ymweld â’r arddangosfa a thrin yr arddangosfa fel mynedfa i archwilio ymhellach a darganfod ein trefi a’n pentrefi, ein tirwedd, safleoedd treftadaeth, amgueddfeydd ac archifau.”
Ychwanegodd, “Diolch yn fawr i’r holl grwpiau, mudiadau ac unigolion sydd wedi caniatau i ni gynnwys eitemau o’u casgliadau yn yr arddangosfa – heb eu cefnogaeth ni fyddai’r prosiect hwn wedi bod yn bosibl. Rydym yn hynod ddiolchgar i Gronfa Treftadaeth y Loteri am ariannu’r prosiect dwy flynedd. Rydym yn falch o gael cynnal yr arddangosfa yn Amgueddfa Wrecsam ac mae wedi bod yn bleser gweithio gyda’r tîm.”
“Mae hi wir yn anrhydedd i ni”
Dywedodd y Cynghorydd Hugh Jones, Aelod Arweiniol Cymunedau, Partneriaethau, Gwarchod y Cyhoedd a Diogelwch Cymunedol: “Hoffwn achub ar y cyfle hwn i ddiolch i Fforwm Treftadaeth Gogledd Ddwyrain Cymru, sy’n cynrychioli’r nifer o amgueddfeydd, archifdai, grwpiau treftadaeth cymunedol, cymdeithasau ac unigolion ledled y rhanbarth, am gloi’r prosiect dwy flynedd hwn yn Amgueddfa Wrecsam. Mae hi wir yn anrhydedd i ni, a gwn y bydd nifer o bobl yn cymryd mantais llawn o’r cyfleusterau gwych sydd yma ac yn ymweld â’r arddangosfa. Da iawn i bawb sydd wedi bod yn rhan o hyn.”
Mae’r arddangosfa, rhad ac am ddim, ymlaen yn Amgueddfa Wrecsam o 21 Ebrill tan 30 Mehefin 2018. Cyhoeddir llyfr i gyd-fynd â’r arddangosfa Hanes Gogledd Ddwyrain Cymru mewn 100 Gwrthrych fydd ar gael o Amgueddfa Wrecsam a siopau lleol eraill, gan gynnwys Y Siop Lyfrau yn yr Wyddgrug a siopau llyfrau Rhuthun.
Am fwy o wybodaeth, ffoniwch 01978 297 460 neu ewch i www.wrexham.gov.uk/heritage a www.newalesheritageforum.org.uk
