Mae plant ysgol lleol wedi creu cwiltiau clytwaith trawiadol wedi’u hysbrydoli gan stori enwog Cwilt Teiliwr Wrecsam .
Creodd plant o Ysgol Froncysyllte ac Ysgol Gynradd Rhosddu eu cwiltiau eu hunain fel rhan o brosiectau ysgol.
Gwahoddwyd y ddwy ysgol i ddod â’u cwiltiau i Dŷ Pawb, lle buont yn cyfarfod â Maer Wrecsam, y Cynghorydd Beryl Blackmore a gyda Tiffany-Jayne Davies, gor-wyres bedair gwaith crëwr Cwilt Teiliwr Wrecsam gwreiddiol, James Williams.
Dysgu am un o drysorau enwocaf Wrecsam
Mae’r cwilt yn un o’r clytweithiau mwyaf adnabyddus a gynhyrchwyd yng Nghymru. Wedi’i greu gan James Williams rhwng 1842 a 1852, mae’r cwilt yn darlunio golygfeydd o’r Beibl fel Adda yn enwi’r anifeiliaid, Cain ac Abel, Jona a’r morfil, ac arch Noa. Mae hefyd yn cynnwys motiffau sy’n symbol o Gymru, Lloegr, yr Alban ac Iwerddon. Rhoddir sylw hefyd i Bont Menai a Thraphont Cefn.
- Cofrestru -
Cymaint oedd crefftwaith y cwilt, fe’i harddangoswyd yn Arddangosfa Trysorau Celf Gogledd Cymru, a gynhaliwyd yn Wrecsam yn 1876 ac Eisteddfod Genedlaethol 1933, a gynhaliwyd hefyd yn Wrecsam.
Mae’r cwilt yn cael ei gadw’n barhaol yn Amgueddfa Sain Ffagan, Caerdydd, ond fe’i benthycwyd i Tŷ Pawb yn 2022 ar gyfer arddangosfa arbennig.
Roedd disgyblion o Ysgol Froncysyllte ac Ysgol Rhosddu ymhlith miloedd o ymwelwyr lleol a wnaeth y mwyaf o gyfle prin i ddod i weld y cwilt yn agos.
“Cafodd y plant eu syfrdanu gan y ffaith fod y cwilt yn dod o Wrecsam!”
Dywedodd Mrs Sophie Hughes, athrawes yn Ysgol Froncysyllte C.P., sut y datblygodd eu prosiect: “Fe wnaethon ni ddarganfod Cwilt Teiliwr Wrecsam anhygoel fel rhan o’n testun ‘Rydym yn greadigol’. Wrth gynllunio gyda’r plant, hoffem chwilio am ‘edau aur’ sy’n cwmpasu ein bro, Cymru, a’r Byd ehangach. Mae hyn yn ei wneud yn ystyrlon i’r plant, rhywbeth y gallant uniaethu ag ef a dathlu eu hunaniaeth Gymreig. Roedd Cwilt Teiliwr Wrecsam yn berffaith.
“Roedd y plant wir eisiau gweld y cwilt gwreiddiol yng Nghaerdydd, cysylltodd Mrs Hughes â’r curadur yn Sain Ffagan a pha mor lwcus fuon ni…. cytunodd i gwrdd â ni ar-lein! Dywedodd hi wrthon ni i gyd am y cwilt a waw roedd hi wedi cael y cwilt ar ddangos hefyd!
“Anfonodd y wraig brint sgrin maint llawn atom o The Tailors Quilt y gallwn ei gadw ac sy’n ganolog i’r arddangosfa yn ein hamgueddfa ac oriel ysgol. Roedd gweld y cwilt yn ysbrydoli’r plant i gychwyn ar daith i wneud ein Cwilt Dyffryn Dyfrdwy ein hunain.
“Cysyllton ni hefyd ag Adam Jones oedd yn rhan o arddangosfa Tŷ Pawb, ac roedden ni’n ffodus iawn i allu rhoi benthyg cwilt Adam Jones ar gyfer ein Hamgueddfa. Cofleidiodd y plant y llu o ddelweddau, patrymau a syniadau oedd yn y ddau gwilt a defnyddio hyn fel ysbrydoliaeth ar eu dyluniadau eu hunain. Cafodd y plant eu syfrdanu gan y ffaith fod y cwilt yn dod o Wrecsam a pha mor bwysig ydyw i Ddiwylliant Cymreig.
“Yn ystod y broses gwneud fe weithion ni i gyd gyda’n gilydd, gwnaeth y plant restr o’r holl lefydd a’r pethau oedd yn bwysig i ni. Roedd y rhestr yn eithaf hir ac yn adlewyrchu ein hysgol, y gymuned leol, a Chymru. Dewisodd y plant pa bwnc yr hoffent ei gynrychioli ar y cwilt gan ddefnyddio tecstilau ac felly ganwyd ein Cwilt yn Nyffryn Dyfrdwy!
“Yn ystod y prosiect, datblygodd y plant eu sgiliau rhifedd trwy greu llinellau amser, mesur, cyfrifo arwynebedd, cyfrifo gwerthiannau, canrannau, a chyllidebau, brithwaith siapiau, a deall cymesuredd. I ymarfer ein sgiliau gwnïo, fe ddefnyddion ni sgwariau binca a gwlân. Dysgon ni i gyd sut i wneud pwyth rhedeg. Roedd yn eithaf dyrys ar y dechrau, ond buan iawn y cawsom y syniad. Fe wnaethon ni ddefnyddio amrywiaeth o wahanol ffabrigau ac addurniadau wedi’u hailgylchu. Fe ddefnyddion ni siswrn gwnïo, glud ffabrig, nodwyddau gwnïo ac edafedd a chawsom ein goruchwylio gan ddefnyddio peiriant gwnïo go iawn. Llawer o gyfryngau, offer a sgiliau newydd i’r plant eu profi am y tro cyntaf.
“Fe wnaethon ni gynnwys y gymuned hefyd. Gwahoddwyd grwpiau a busnesau lleol i greu sgwâr ar gyfer y cwilt a chynnal diwrnodau cymunedol lle ymunodd pobl â ni yn yr ysgol i rannu eu sgiliau a mwynhau paned a sgwrs, roedd yn awyrgylch mor hyfryd, a chawsom lawer o sylwadau gan bawb wedi mwynhau bod yn rhan o’r prosiect.
“Ar gam nesaf ein taith, fe wnaethom ymchwilio i gynlluniau Alexander McQueen a Sarah Burton a ysbrydolwyd gan y Cwilt. Mewn llythrennedd, creodd y plant destunau esboniadol ar ddeunyddiau. Edrychodd plant iau ar ‘Sut mae gwlân yn cael ei wneud’ a phlant hŷn ar ‘Sut mae cotwm yn cael ei wneud’.
“Buom hefyd yn archwilio defnyddiau a’u priodweddau mewn gwyddoniaeth, gan brofi amsugnedd papur ac edrych ar ddeunyddiau naturiol a gwneud. Fe wnaethon ni ddefnyddio’r sgiliau hyn i gyd i ddod yn ddylunwyr ffasiwn. Fe wnaethon nhw gynhyrchu eu dyluniadau unigryw yn seiliedig ar y cwilt yn union fel y gwnaeth Alexander McQueen. Gyda meddwl a gofal dechreuon nhw fesur, torri, a steilio eu mannequin pren.
“Arweiniodd hyn oll at ein Hamgueddfa ac Arddangosfa Taith Teiliwr anhygoel, lle cafodd holl waith caled a chreadigedd y plant eu harddangos i’r gymuned eu cofleidio. Mae’r plant i gyd mor falch iawn ac wedi arwain y broses o’r dechrau i’r diwedd, gan gynnwys cynllunio, sefydlu a rhedeg yr arddangosfa. Roeddent wrth law i ddangos ac egluro’r arddangosfeydd yn ogystal â chynnal gweithdai ar y diwrnod i rannu’r sgiliau y maent wedi’u dysgu ag eraill. Rydyn ni i gyd yn gobeithio y bydd ein Cwilt yn Nyffryn Dyfrdwy hefyd yn cael ei ychwanegu at ddiwylliant deinamig a chyfoethog Cymru am genedlaethau i ddod.”
“Dysgu sgiliau newydd a heriol”
Mae Zara Jebb, athrawes o Ysgol Gynradd Rhosddu yn esbonio eu prosiect: “Pan oedden ni’n cynllunio ein taith ‘Cylchdaith y Ddinas’, lle mae disgyblion Blwyddyn 5 a 6 yn ymweld ag adeiladau pwysicaf ein dinas, fe wnaethom gynnwys ymweliad â Tŷ Pawb oherwydd bod ganddynt y Teiliwr. Cwilt yn cael ei arddangos. Mae’r cwilt yn ffynhonnell gynradd ardderchog, sy’n rhoi rhywfaint o fewnwelediad i ni i’r hyn oedd yn bwysig i James Williams fwy na 170 o flynyddoedd yn ôl, felly ni ellid colli’r cyfle i ni allu ei weld ‘yn y cnawd’!
“Fe wnaeth y cwilt ein hysbrydoli i wneud ein fersiwn ein hunain. Roedd pob plentyn wedi dylunio a chreu ‘patch’. Efallai, ymhen 170 mlynedd bydd plant ysgol yn edrych ar ein cwilt ac yn gweld beth oedd yn bwysig i blant Wrecsam ar ddechrau’r 2020au!
“Roedd gwnïo’r clytiau’n golygu dysgu sgiliau newydd a heriol i lawer o’r plant – ond, wedi’u hysbrydoli gan ddyfalbarhad James Williams, buont yn cydweithio i greu Cwilt Teiliwr Rhosddu.”
Dod â’r cwilt i’w gartref gwreiddiol
Dywedodd yr Aelod Arweiniol gyda chyfrifoldeb am Dŷ Pawb, y Cynghorydd Hugh Jones: “Mae Cwilt Teiliwr Wrecsam yn greadigaeth syfrdanol, fodd bynnag roedd gofynion cadwraeth, breuder a maint y cwilt yn golygu ei bod yn her enfawr tan yn ddiweddar i ddod o hyd i le yn Wrecsam lle gellid ei arddangos yn ddiogel.
“Mae gan Dŷ Pawb oriel categori un sy’n golygu y gallwn nawr gynnwys gweithiau o’r safon yma yn Wrecsam. Rydym yn falch iawn ein bod wedi gallu dod â’r cwilt yn ôl i’w gartref gwreiddiol a’i arddangos ochr yn ochr â gwaith artistiaid modern Wrecsam fel Adam Jones.
“Mae’r cwiltiau syfrdanol a grëwyd gan y plant a’r gwaith gwych gan yr athrawon i blethu eu prosiectau creadigol o amgylch y darn pwysig hwn o hanes Wrecsam yn dangos pa mor werthfawr yw hi i allu dod â gweithiau celf arwyddocaol fel hyn i’n dinas.”
“Mae’r cwiltiau syfrdanol a grëwyd gan y plant a’r gwaith gwych gan yr athrawon i blethu eu prosiectau creadigol o amgylch y darn pwysig hwn o hanes Wrecsam yn dangos pa mor werthfawr yw hi i allu dod â gweithiau celf arwyddocaol fel hyn i’n dinas.”
Gyrfaoedd ysbrydoledig yn y diwydiannau creadigol
Dywedodd yr Aelod Arweiniol dros Addysg, y Cynghorydd Phil Wynn: “Llongyfarchiadau i athrawon a disgyblion Ysgol Froncysyllte ac Ysgol Gynradd Rhosddu am greu gweithiau celf mor wych. Mae’r ddau gwilt yn edrych yn hollol syfrdanol. Mae’n wych clywed bod plant lleol wedi cael eu hysbrydoli gymaint gan stori Cwilt Teiliwr Wrecsam a’u hymweliad â Tŷ Pawb.
“Roedd hefyd yn wych clywed bod Ysgol Froncysyllte wedi cynnwys Adam Jones a’i fersiwn modern o Gwilt Wrecsam yn eu prosiect. Mae Adam yn gyn-ddisgybl o’r ysgol sydd bellach yn ddylunydd ffasiwn yn Llundain ac yn deiliwr cyfoes. Am fodel rôl gwych i’r plant ac enghraifft wych o sut i ddilyn gyrfa yn y diwydiannau creadigol.”
Mae’r cwiltiau a grëwyd gan Ysgol Froncysyllte ac Ysgol Gynradd Rhosddu yn cael eu harddangos yn neuadd farchnad Tŷ Pawb nawr.
